CIECHANOWIEC – Parafia Trójcy Przenajświętszej – Diecezjalne Sanktuarium Maryjne

W XV i XVI wieku osadę nazywano: Ciechonowiec. Przed rokiem 1429 Witold Aleksander (ok. 1348-1430), wielki książę litewski (1392-1430), nadał Ciechanowiec Pawłowi Strumille z Dmoszyna herbu Dabrowa (1370/80-przed 1436), który prawdopodobnie ufundował pierwszy kościół rzymskokatolicki pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika. W kościele tym była kaplica grobowa Kiszków. Pierwotny dokument fundacyjny kościoła jeszcze w 1606 r. był przechowywany w archiwum konsystorskim w Janowie Podlaskim. Z 1446 r. pochodzi informacja o szkole parafialnej w Ciechanowcu, co pośrednio dowodzi istnienia kościoła i funkcjonowania parafii.

Pierwszymi, znanymi z przekazów historycznych, duszpasterzami ciechanowieckimi byli: ks. Jan – wikariusz (1470-1481) i ks. Błażej, który w latach 1477-1485 pełnił funkcję plebana. W 1482 r. przy parafii istniała altaria z altarzystą ks. Bartłomiejem. W 1517 r. istniała zaś mansjonaria ufundowana przez marszałka hospodarskiego Stanisława Pietraszkowicza herbu Dąbrowa, zwanego Kiszka (zm. 1513/1514). Ok. 1600 r. został namalowany obraz Matki Bożej Ciechanowieckiej, który wkrótce cieszył się dużym kultem.

W 1617 r. Mikołaj Kiszka (ok. 1565-1620), starosta drohicki (1588-1620) zbudował drewniany kościół pw. Trójcy Przenajświętszej przeznaczając na jego fundamenty cegłę z części rozebranego zamku ciechanowieckiego, a 10 listopada tegoż roku biskup łucki ks. Andrzej Lipski (ok. 1572-1630) odnowił fundację parafii. W dniu 14 lutego Jerzy Monwid Irzykowicz (zm. 24 listopada 1659 r.), marszałek wiłkomirski (1653) i podkomorzy drohicki (1653-1659), uposażył kościół i nadał dziesięcinę snopową z Kozarzy, Tworkowic i Bujenki (Bojanki). Kolejne nadania na rzecz parafii zostały uczynione przez wspomnianego dziedzica w 1650 roku, a potwierdzili je: ks. Andrzej Gembicki (zm. 1654), biskup łucki (1638-1654) oraz ks. Andrzej Sienicki, proboszcz ciechanowiecki (1649-1669). Druga drewniana świątynia wiosną 1657 r. (kwiecień-maj) została spalona przez Szwedów i Kozaków w okresie tzw. „potopu szwedzkiego”.

Kolejny drewniany kościół w Ciechanowcu – gontem kryty – ufundowała w 1696 r. Marianna Oborska (ur. po 1661), córka pułkownika królewskiego Idziego (Egidiusza) de Britmar Bremera (zm. 1662) i Eleonory Irzykowicz, podkomorzanki drohickiej. Jego budowniczym był cieśla Jakub Faust z Węgrowa. W 1703 roku sprzedała ona Ciechanowiec Franciszkowi Maksymilianowi Ossolińskiemu (1676-1756), chorążemu drohickiemu (1703-1710), późniejszemu staroście nurskiemu (1705-1710) i drohickiemu (1710-1716).

Obecny murowany kościół został wzniesiony, przy tzw. Końskim Targu, w latach 1732-1737 przez wspomnianego Franciszka Maksymiliana Ossolińskiego, podskarbiego nadwornego koronnego (1713-1735). Projektantem barokowej świątyni był przypuszczalnie reformat z Bociek br. Mateusz Osiecki (zm. 29 lipca 1741 r.), a budowniczym Jan Krzysztof Adrian Kluk/Klug – ojciec znanego przyrodnika, członka Komisji Edukacji Narodowej ks. kan. Krzysztofa Kluka, późniejszego proboszcza ciechanowieckiego. Budowę świątyni ukończył starosta nurski (1739) Tomasz Konstanty hr. Ossoliński (1716-1782) i ufundował do niej barokowe wyposażenie. Konsekracji nowego kościoła dokonał 26 lipca 1739 roku ks. Andrzej Stanisław Kostka Załuski (1695-1758), biskup łucki i brzeski (1736-1739). Około 1780 r. Tomasz Ossoliński w porozumieniu z ks. Krzysztofem Klukiem wystawił dokument porządkujący wszelkie sprawy związane z fundacją kościoła w Ciechanowcu i jego uposażeniem. W 1749 r. Stolica Apostolska nadała odpust związany z uroczystością Trójcy Przenajświętszej. Na zlecenie Tomasza K. Ossolińskiego i jego żony Teresy z Lanckorońskich Ossolińskiej (1722-1801) w 1777 r. zostały pomalowane ołtarz główny i ambona. W latach 1770-1796 funkcję proboszcza pełnił znany przyrodnik i badacz fauny i flory ks. Krzysztof Kluk (1739-1796). Po śmierci Tomasza Ossolińskiego wybudował nową, drewnianą plebanię, przy której też wykopał studnię i założył ogród botaniczny. W 1799 r. parafia weszła w skład diecezji wigierskiej (w 1807 r. wileńskiej).

Wdowa po Tomaszu Konstantym Ossolińskim oraz kolejna właścicielka Ciechanowca Teresa Ossolińska i jej córka Katarzyna (1743-1807) w dniu 3 września 1789 roku ufundowały w pobliżu kościoła szpital i klasztor sióstr św. Wincentego à Paulo (szarytek). W 1793 roku fundacja została zatwierdzona przez Sejm Rzeczypospolitej obradujący w Grodnie. W ramach represji carskich w 1842 roku szpital został zamknięty, a 17 października 1864 roku – z polecenia (Nr 11107/1864) Michała hr. Murawjewa „Wieszatiela” (1796-1866), generał-gubernatora wileńskiego i 6. guberni litewsko-białoruskich (1863-1865) – skasowano kaplicę św. Wincentego à Paulo i usunięto siostry miłosierdzia. Podczas publicznej licytacji 1869 roku nieruchomość klasztorną sprzedano w prywatne ręce (w 1915 roku klasztor został spalony przez Kozaków).

W 1816 roku część miasta (część od 1806 roku posiadali Szczukowie herbu Grabie) nabył Dominik hr. Ciecierski herbu Rawicz (1781-1828), marszałek szlachty Obwodu Białostockiego (1816-1828). Jego syn Stefan hr. Ciecierski herbu Rawicz (1821-1888) razem z żoną Jadwigą z Rzewuskich (1836-1882) byli kolejnymi kolatorami ciechanowieckiej świątyni. W dniu 25 kwietnia 1850 roku na placu miejskim został odsłonięty pomnik ks. kan. Krzysztofa Kluka, który na zamówienie ówczesnego właściciela Ciechanowca wykonał Jakub Tatarkiewicz (1798-1854).

W 1911 roku ks. Józef Rowiński, proboszcz ciechanowiecki (1910-1913) zainstalował w kościele dwunastogłosowe organy. Wielkich szkód doznał kościół w czasie pożaru miasta w 1916 roku, a także podczas ostrzału artyleryjskiego w czasie wojny bolszewickiej w dniu 2 sierpnia 1920 roku. Restaurację świątyni przeprowadził w 1924 roku ks. Julian Dudziński (1879-1955), proboszcz ciechanowiecki (1919-1934). Z dniem 28 października 1925 roku parafia została włączona do diecezji pińskiej (do 5 czerwca 1991). W czasie niemieckiego ostrzału artyleryjskiego w dniu 22 czerwca 1941 roku kościół ponownie został uszkodzony, a klasztor sióstr szarytek spalony. Pierwsze konieczne remonty w latach 1945-1946 wykonał ks. Nikodem Kowalewski (1888-1974), ówczesny proboszcz ciechanowiecki (1934-1959). W 1970 roku została ułożona posadzka marmurowa, staraniem ks. prał. Wincentego Marczuka (1916-2001), proboszcza ciechanowieckiego (1967-1988).

Na cmentarzu przykościelnym znajdują się dwie murowane dzwonnice, salka parafialna zbudowana w 1958 roku, a także pomnik ks. Krzysztofa Kluka dłuta Jakuba Tatarkiewicza (1798-1854), ufundowany w 1848 roku przez Stefana hr. Ciecierskiego (odsłonięty w 1850 r.) dla podtrzymania ducha i pamięci narodowej.

Na zakończenie nawiedzenia Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej w Diecezji w Drohiczynie n. Bugiem, które miało miejsce w dniu 7 lipca 1974 roku w Ciechanowcu, Słowo Boże wygłosił ks. Karol kard. Wojtyła (1920-2005) – przyszły papież Jan Paweł II (1978-2005). W dniu 10 września 2003 roku w Rzymie radni miasta Ciechanowiec wręczyli Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II tytuł Honorowego Obywatela Miasta Ciechanowiec. W dniu 11 maja 2004 roku ks. bp Antoni P. Dydycz poświęcił pomnik Jana Pawła II ustawiony na posesji parafialnej staraniem ks. prał. Kazimierza Siekierko.

Po drugiej stronie placu miejskiego naprzeciwko kościoła stoi murowana plebania z 1905 roku, wzniesiona na tzw. Placu Saskim przez ks. Józefa Gaula (ur. 1870), proboszcza ciechanowieckiego (1901-1910). W latach 1989-1991 została ona gruntownie przebudowana pod kierunkiem ks. kan. Bogusława Kiszko, proboszcza ciechanowieckiego (1988-2002).

W kościele parafialnym od ok. 1617 r. znajduje się cudowny obraz Matki Bożej Ciechanowieckiej z Dzieciątkiem Jezus (namalowany ok. 1600), które w lewej ręce trzyma szczygła. Na przełomie 2008 i 2009 r. – staraniem ks. prał. Kazimierza Siekierko – została wykonana nowa, srebrna sukienka według projektu inż. Witolda Żyngla z Torunia oraz Jana Andrzeja Dębowskiego z Łodzi. W dniu 23 maja 2009 r. ks. bp Antoni P. Dydycz dokonał koronacji Matki Bożej Ciechanowieckiej na prawie diecezjalnym i ustanowił ostatnią sobotę maja dniem świątecznym ku czci Madonny z Ciechanowca. Wspomniany Ordynariusz Drohiczyński dekretem z dnia 16 maja 2010 roku powołał przy parafii Rycerstwo Matki Bożej Ciechanowieckiej.

Kaplice:
Przybyszyn – Pierwsze próby budowy podjęto w 1950 r., ale władze komunistyczne je udaremniły. Obecna murowana kaplica pw. św. Franciszka z Asyżu została zbudowana w latach 1984-1987 pod kierunkiem wspomnianego ks. prał. Wincentego Marczuka. Jej poświęcenia dokonał dnia 29 listopada 1997 roku ks. Antoni P. Dydycz, biskup drohiczyński.

Wojtkowice Dady – Budowę kaplicy obok małej murowanej kapliczki w lesie rozpoczęto w latach 1956-1957, ale władze komunistyczne przerwały dzieło wznoszenia drewnianej świątyni. Obecna kaplica pw. Matki Bożej Pokoju, zbudowana została w latach 1972-1973, staraniem ks. Tadeusza Szerszenia, wikariusza ciechanowieckiego (1970-1978).

Oprac. ks. dr Zbigniew Rostkowski