W sierpniu 1920 r., w kilka dni po bitwie Warszawskiej, zwanej „cudem nad Wisłą” w rejonie Skrzeszewa i Frankopola Oddział Jazdy Ochotniczej mjra Feliksa Jaworskiego starł się w walce z oddziałami bolszewickiej 16. Armii. Bitwa ta nazywana jest „cudem nad Bugiem”. Nazwa nie jest przypadkowa, a znaczenie starcie było ogromne. Zwycięstwo polskich wojsk – okupione ofiarą życia wielu żołnierzy, przyczyniło się do rozbicia wojsk bolszewickich i zapewnienia Polsce zachowania niepodległości. Ledwo odzyskaliśmy niepodległość, a już musieliśmy jej bronić, a robiliśmy to skutecznie, zjednoczeni dla dobra Polski.

W piętnaście lat po tej bitwie, w hołdzie poległym w Skrzeszewie wzniesiono pomnik zwieńczony Krzyżem Walecznych. Pomimo zawirowań historii, wojny, zmiany systemów politycznych – krzyż przetrwał. I to chyba kolejny cud na nadbużańskiej ziemi, bo pomniki takie przez lata burzono i niszczono. Ten, mieszkańcy obsadzili bzem, skryty wśród drzew trwał, dbali o niego ci, którzy znali historie krzyża. W ostatnim czasie został on odrestaurowany. Nie jest już skryty wśród bzów, dumnie stoi na rozstaju dróg i przypomina o ważnej karcie w historii regionu i Polski.

23 sierpnia 2025 r. w 105. rocznicę bitwy pod Skrzeszewem i Frankopolem oraz 90. rocznicę odsłonięcia Pomnika ku czci Poległych na Polu Chwały Żołnierzy 212. Pułku Ułanów w Skrzeszewie odbyły się uroczystości rocznicowe. Licznie uczestniczyli w nich mieszkańcy i zaproszeni goście.

Uroczystości rozpoczęła Msza św. w kościele pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Skrzeszewie. Eucharystię sprawował proboszcz parafii ks. Piotr Jurczak. W homilii mówił o krzyżu, który dla każdego chrześcijanina jest symbolem wiary i towarzyszy nam przez całe życie. Mówiąc o bohaterstwie naszych przodków, którzy za Polskę przelewali krew, podkreślał, że i my jesteśmy wezwani do troski o Ojczyznę. „Nie musimy dziś chwytać za broń, ale chcemy uczciwie pracować i tą pracą służymy naszej Ojczyźnie – Polecę, bo jesteśmy Polakami. Musimy też przekazywać historię, dbać o miejsca pamięci, oddając część tym którzy oddali życie byśmy my żyli w wolnym kraju”.

Kapłan podkreślał, jak ważne jest nasze zaangażowanie dla Polski. „Mamy być dobrymi, uczciwymi ludźmi. Uczciwymi w naszych słowach i w naszej pracy. Bądźmy dumni z naszej Ojczyzny, służmy dla jej rozwoju i jej pomyślności. Da się to zrealizować, jeśli tylko będziemy chcieli”.

Po Mszy św. w uroczystym przemarszu uczestnicy wydarzenie przeszli na plac przy pomniku Bitwy pod Skrzeszewem i Franopolem. Podniosłość wydarzenia podkreślała asysta Wojska Polskiego – 2. Brygady Pancernej Legionów i Kompanii Reprezentacyjnej Klas Mundurowych Zespołu Szkół Nr 1 im. K.K. Baczyńskiego w Sokołowie Podlaskim. Obecni byli motocykliści ze Stowarzyszenia Kocham Polskę rozpoczynający w tym dniu Rajd Ponary – Katyń. Były poczty sztandarowe i pięknie prezentujący się w barwnych strojach Zespół „Sokołowianie”.

Gdy wszyscy zebrali się przy pomniku i odśpiewali Hymn Państwowy, ks. Piotr Jurczak poświecił odrestaurowany krzyż.

Przy pomniku głos zabrał zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej dr Mateusz Szpytma, komandor Rajdu Ponary-Katyń – Michał Szeliga i poseł Marek Sawicki – główny inicjator i organizator uroczystości. W przemówieniach wielokrotnie powtarzano, że cud, który zdarzył się w roku 1920 – nad Wisłą i nad Bugiem, był wielkim zjednoczeniem serc i działań Polaków, zjednoczeniem takiego i dziś potrzebuje Polska – mówili prelegenci. Poseł Sawicki przekazał motocyklistom symboliczny znicz, by zapalili go w Katyniu. Odczytano tu list Wicepremiera Rządu, Ministra Obrony Narodowej Władysława Kosiniaka-Kamysza. Zaśpiewano Rotę. Ta część spotkania zakończyła się złożeniem kwiatów i zapaleniem zniczy. Wszystko odbyło się w podniosłej atmosferze, a prowadzący uroczystość cytując starannie dobrane utworzy poetyckie podkreślał, że patriotyzm można wyrażać wierszem, piosenką, pracą – każdy wg swego powołania.

Dalsza część odbyła się na boisku szkolny w Skrzeszewie. Było to spotkanie edukacyjno-historyczne oraz integracyjne, nie zabrakło też elementów artystycznych. Rys historyczny bitwy pod Skrzeszewem i Frankopolem przedstawił historyk – regionalista Bogusław Niemirka. Głos zabrali gospodarze wydarzenia i zaproszeni goście. Ubogaceniem tej części spotkania był występ Zespołu Pieśni i Tańca „Sokołowianie”. Zaproszono zebranych do wspólnego śpiewu pieśni żołnierskich, na wszystkich czekał też poczęstunek przygotowany przez Koła Gospodyń Wiejskich. Mieszkańcy mogli skorzystać ze stoisk wystawienniczych firm, instytucji i grup rekonstrukcyjnych. Na najmłodszych czekała strefa zabaw.

Uroczystości są już dziś wspomnieniem. Krzyż jest świadectwem, widać go z daleka, a na nim słowa – POLEGŁYM NA POLU CHWAŁY.

tekst i zdjęcia – Agnieszka Bolewska-Iwaniuk